PIETÀ

pocz. XVI w.
warsztat elbląski (?)
drewno polichromowane

Zaczerpnięte z języka włoskiego słowo „pietà” [czyt. pieta] oznacza miłosierdzie. W sztuce pod tym terminem rozumiemy wyobrażenie Matki Boskiej opłakującej trzymane na kolanach ciało martwego Chrystusa. Ten rodzaj przedstawienia narodził się na początku XIV-go wieku na terenie Niemiec. Lubawska rzeźba może być zaliczona do typu pietà corpusculum [czyt. pieta korpuskulum]. Charakteryzował się on nieproporcjonalnie małym, często wręcz dziecięcym ciałem Chrystusa, przy jednoczesnym zachowaniu dojrzałych rysów twarzy z zarostem i śladów męczeńskiej śmierci. W ten symboliczny sposób łączono ze sobą momenty narodzin i śmierci Jezusa, podkreślając jednocześnie udział Marii w cierpieniu i Odkupieniu, będących udziałem jej Syna.

Oglądana w muzeum rzeźba, powstała być może w Elblągu, pochodzi najprawdopodobniej z ołtarza Matki Boskiej Bolesnej z kaplicy „Pod Gajem” w Lipach. 12 lipca 1861 roku ówczesną drewnianą kaplicę strawiły płomienie, niszcząc znaczną część historycznego wyposażenia wnętrza, w tym gotyckie ołtarze. Ocalałą, choć okopconą drewnianą figurę przeniesiono do kościoła św. Anny w Lubawie. Tu otoczona była szczególną opieką mieszkańców miasta, o czym świadczą trzy przeprowadzone od tego czasu konserwacje.